Natuur langzaam richting de winter

Foto Henk Kuik

Enorme aantallen knobbelzwanen zijn momenteel te zien op het Vollenhoofse Meer, de Oostelijke Belterwijde en de Zuideindigerwijde. Boswachter Ronald Messemaker schat dat er zeker vijftienhonderd van deze indrukwekkende watervogels in De Wieden verblijven. De meren vol zwanen zijn tegelijkertijd een symbool voor de intrekkende winter waarop de natuur zich voorbereidt.

Dat de meren in De Wieden populair zijn onder knobbelzwanen heeft te maken met de aanwezigheid van kranswier, waarmee ze zich voeden. “Een prachtig gezicht: al die kontjes omhoog en de nek diep in het water”, zegt Messemaker. Het aantal knobbelzwanen in De Wieden is de laatste jaren stabiel.  Het gaat om overwinterende vogels die uit het noorden van ons land, Duitsland en Scandinavië naar De Wieden zijn afgedaald.

Ook veel grote zilverreigers bivakkeren momenteel in en om De Wieden. Onder meer langs het Zwartewater en bij het Giethoornse meer zijn er veel te zien. “Van deze soort zijn er vorig jaar in Nederland zevenduizend geteld. Natuurmonumenten houdt tot maart ook hun slaapplaatsen bij op vijf locaties. Hier worden grote zilverreigers en aalscholvers geteld die er de nacht gaan doorbrengen. Dat is een ongekend aantal”, aldus Messemaker, die gefascineerd is door de trek van vogels.

In verschillende weilanden zijn nog veel kieviten te zien. Ook deze weidevogels verplaatsen zich in de wintermaanden. “Ze trekken met de vorstgrens mee. Bij koud weer zakken ze af naar Spanje en het noorden van Marokko. Soms zie je ze in het voorjaar in Nederland en denk je dat de weidevogels weer zijn teruggekeerd, maar met wat vorst zijn ze ook weer snel weg.” Verder zijn de eerste kolganzen alweer gezien in De Wieden. Daarnaast is het rond deze tijd buiten genieten van grote wolken spreeuwen en van overvliegende trekvogels als lijsters.

Buiten de vogels om ziet Messemaker ook dat de natuur zich voorbereidt op de winter. “We krijgen bijvoorbeeld veel waarnemingen binnen van ringslangen. Die verplaatsen zich momenteel naar een plek voor de winter. Aan de andere kant zijn er nog opvallend veel vlinders te zien. Dankzij de droge zomer is er bijvoorbeeld zelfs nog een derde generatie zilveren maan geweest. Heel bijzonder.”

Momenteel zijn vrijwilligers bezig met het tellen van watervogels. Daarvoor is De Wieden een heel belangrijk gebied. “Je ziet hier vanaf oktober tot maart bijvoorbeeld grote aantallen brilduikers, grote zaagbekken en nonnetjes. Die halen hun voedsel allemaal uit de ondiepe meren van De Wieden.