Wintermaaisel uit De Wieden bruikbaar voor Friese boer

Terug van weggeweest aldus de Friese veehouder Jan Veenhouwer: koeien in de potstal. Maar dan met een moderne twist. En Natuurmonumenten werkt graag mee aan deze manier van ‘boeren’. De natuurorganisatie in De Wieden heeft daardoor namelijk ook een oplossing voor het wintermaaisel dat overblijft na het rietmaaien.

Een potstal is een stal waar de mest letterlijk wordt opgestapeld: de koeien lopen vrij rond in de stal over een laag stro. Is die laag te vies geworden door de koeienmest, dan bedekt de boer het met een nieuwe laag stro. De koeien liggen lekker zacht, ze hebben minder kans op blessures door die zachte ondergrond en ze kunnen rondkuieren. De uiteindelijk goed gerijpte dikke laag mest wordt een of twee keer per jaar geleegd en door de boer gebruikt op z’n land. Deze potstalmest is rijk aan voedingsstoffen en verteert langzaam. Insecten worden hier blij van wat uiteindelijk weer weidevogels aantrekt. Veel voordelen dus, ‘met maar een maar’ aldus Veenhouwer: “Stro is duur.”

Jaarlijks was Veenhouwer wel zo’n tien- tot twaalfduizend euro kwijt aan stro voor in zijn potstal in Spanga. “Het is een heel mooi systeem met veel voordelen, maar met stro was het voor mij niet op te brengen.” De potstal is door Veenhouwer in 2009 aangelegd en al sinds de start zoekt hij naar een alternatief voor stro. Veel heeft hij al geprobeerd, bijvoorbeeld het goedkopere compost. Maar daar werd de melkfabrikant niet blij van: in de melk van de koeien zaten bacteriën waardoor de melk minder lang houdbaar was. “Iets nieuws zoeken dus weer. Toen tipte iemand mij over het rietafval van Natuurmonumenten in De Wieden.”

Het rietafval dat Natuurmonumenten in de winter overhoudt na het maaien is droog, bijna dood materiaal. “Zoals de bladeren aan de boom in de herfst”, verduidelijkt Veenhouwer. Net stro en dus ideaal om te gebruiken in de potstal. Een belletje naar Natuurmonumenten was zo gepleegd en die was vrijwel direct enthousiast over Veenhouwers plan. Met het rietmaaisel kan de natuurorganisatie nu weinig. Roelof Smit van Natuurmonumenten: “Wij lieten het versplinteren, maar dat kostte ons geld en was nutteloos. Wij zijn dus heel erg blij met Veenhouwer.”

Het eerste jaar is geslaagd wat de Friese veehouder van zestig koeien betreft: hij mocht het maaisel gratis hebben van Natuurmonumenten De Wieden en hoefde enkel het vervoer te regelen. Tweehonderd ton droog materiaal werd afgelopen jaar naar de boerderij in Spanga vervoerd. “Het vervoer kostte mij zevenduizend euro, dit jaar ben ik waarschijnlijk nog maar vijfduizend euro kwijt. Dat scheelt mij enorm.” Geld is en blijft de grootste motivatie van Veenhouwer – ‘dit is immers mijn brood’- maar het doet hem goed een nutteloos product toch nuttig te gebruiken. “De koeien zijn blij, de grasgrond wordt er beter van en Natuurmonumenten is ook blij dat het afval waardevol is. Beter kan niet toch?”

Natuurmonumenten vindt het belangrijk om alle reststoffen uit De Wieden af te voeren. Bea Claessens, beheerder van Natuurmonumenten: “Dat is beter voor het milieu en het beperkt ook de rookhinder. Daarom zoeken we naar kostenneutrale of winstgevende toepassingen van reststoffen uit het riet. Wellicht is dat ook een aantrekkelijk alternatief voor particuliere riettelers.”