Zwartewatersklooster en De “Montis Sancte Marie” in de Kop

Zwartewatersklooster is één van die plekken in de Kop waar de geschiedenis aan den lijve voelbaar is. Wanneer je er als vreemde voor het eerst ronddwaalt, kan het haast niet anders of de streekgeest grijpt je bij de kladden. Ieder jaargetijde tovert dit oude landschap haar eigen specifieke sferen tevoorschijn. Het kleine korenveld geeft de nazomer glans en de berijpte velden verstillen in de late herfst.

De geluiden en geuren duiden op het romantische landleven. Nevelslierten lijken het landschap te verheffen en de ondergaande zon zet de wereld voor even stil.

Vaak blijf ik in het vroege voorjaar stilstaan bij het kleine bos nabij de oude eendenkooi en geniet van de bijzondere akoestiek waarin het ochtendlied van de vele zangvogels klinkt. Ik ken geen plek in de Kop waar dit vrolijke gekwetter je zo kan omringen en betoveren. Het zal me niet verbazen dat we hier te maken hebben met een oude generatie zangvogels, nazaten van soortgenoten die rond de 13e eeuw de getijdenzangen van de Benedictijner nonnen trachtten te overstemmen. Vrome gezangen die dagelijks het mystieke landschap beroerden om het eeuwige zielenheil van gesneuvelde edelen die in de directe omgeving van haar muren lagen begraven te bevorderen. De echo van deze bewogen klanken klinkt door in het huidige meerstemmig lied van de vogels.

Tientallen jaren struinen we tijdens onze jaarlijkse vakantie door onherbergzame gebieden in Europa op zoek naar die ene menhir, dolmen, kapel of andere spirituele uiting van ons voorgeslacht. Ik meen in iedere zwerfkei een oude cultus te ontwaren en heb niet veel fantasie nodig om ver verleden tijden voor de geest te halen. Kathedralen, kerk- en kloosterruïnes oefenen een magische aantrekkingskracht op mij uit.

Hetzelfde gevoel overheerst bij ieder wandelrondje Zwartewatersklooster. Alles ademt nog authenticiteit en serene rust. Bij gunstige wind hoor je zelfs het verkeer op de Hasselterdijk niet meer.

Eigenlijk moet je zonder enig vooropgezet doel door het gehucht lopen en de sfeer tot je laten komen. Resten van het klooster zijn niet meer te vinden op wat ‘kloostermoppen’ (bakstenen) na die verwerkt zijn in de sfeervolle boerderijen. Middeleeuwers stichtten hun kloosters bij voorkeur op stille en haast ontoegankelijke plaatsen in de natuur met een voorkeur voor oude cultusplaatsen (bron: Sluziger Kroniek dec. 2012, historische ver.). Begrijpelijk dat hier werd gebouwd. Een legende verhaalt over sybillen, vrouwen die de toekomst kenden en leefden in holen…..  een verwijzing naar de pre-historische mens?

Met deze kennis in het achterhoofd wandel je door eeuwen geschiedenis en overvalt je een zekere traagheid van de tijd in een wereld die de tijd lijkt te willen voortjagen. Je wandelt net als in de Leeuwte bij St. Jansklooster over een berg, de “Montis Sancte Marie”, of beter gezegd een oude stuwwal. In het buurtschap kom je de familienamen ten Klooster en van den Berg tegen. Terwijl ik één van de  boerenvrouwen begroette bekroop mij het gevoel dat ze dwars door me heen keek en mijn toekomst tekende. Sybillen, nonnen en witte wiev’n…… een gevaarlijke mix voor de argeloze boer. Zou hij hun schoonheid en verleidingen hebben kunnen weerstaan? Ongewild probeer ik in de gelaatstrekken van de bewoners een teken van de verboden vrucht te ontdekken. Zij zijn zich van geen kwaad bewust. Onschuld overheerst en het zal me dan ook niet verbazen dat de huidige paus Franciscus ooit zijn laatste dagen hier komt slijten. Het te bewerken volkstuintje ligt al klaar en wie weet vindt hij al wroetend in de vruchtbare aarde nog een botje van zijn verre voorganger.

Herman Slurink.