Sferen van tijd en eeuwigheid rond de kerk van Kolderveen (column Herman Slurink)

De zon komt net op en een lichte nevel maakt zich los van het land. Ik ben op weg naar Ruinerwold. In september maakten we daar een fietstocht en onderweg passeerden we een aantal prachtige oude bomen en boerderijen. Het leek mij mooi deze in herfsttijd bij opkomende zon te fotograferen.

Op de rotonde voor Meppel besloot ik via Kolderveen te toeren. De weg door dit fraaie lintdorp is omzoomd door beuken en eiken en voert ook langs fraaie woningen en boerderijen.

Het dorp wordt laag en frontaal aangelicht door de opkomende zon zodat de gevels mild opkleuren. De prachtige warmende herfstkleuren van het loof hullen je a.h.w. in een door nomaden geweven deken. Bij dit soort stemmingen moet ik oppassen niet in de sloot te rijden vanwege al deze verleidingen. Ik nader de lange beukenlaan die diep het weideland induikt en daar de vrij hoge zandrug  omarmt waarop de laat 14^e eeuwse kerk van Kolderveen is gebouwd.

Eén blik door de laan is genoeg. Alles in mij zegt het voorgenomen plan te wijzigen en ik geef mij vlot gewonnen, zoals zo vaak. Iets met intuïtie.

Niet veel later wandel ik voorbij het gesmede hek en kijk in een ‘tunnel’ van krachtig gespierde zuilen onder een duizend tinten warmgeel/rood bladergewelf. Aan het eind vormt zich een lichte sluier waarachter de toegangsdeur van de kerk half schuilgaat. Een beeld doemt op van een immense natuurlijke kathedraal waarvan de koepelgewelven van het schip volgeschilderd zijn met gevlochten bloem-, blad- en vlechtwerkmotieven. Het schip leidt naar de ronde koorruimte waar alles samenkomt in een symfonie van Licht. Ook zie ik een prent van Gustav Doré voor mij die, weliswaar in zwart/wit geschetst, zielen als door een zuil doet opzweven naar het Licht.

Dit beeld klinkt ook vaak door in verhalen van mensen die een ‘Bijna-Dood-Ervaring’ hebben gehad en aan het eind van de tunnel een wereld van Licht en Liefde tegemoet gingen. Voor nu geef ik liever de voorkeur om deze sfeer met beide benen op de grond te proeven al moet ik zeggen dat dit levend visioen mij een weldadige en merkwaardige rust brengt. Om mij heen valt alles stil.

Kijk je door de bomen tegen het zonlicht in dan zie je in dit tegenlicht het vocht verdampen tot een trillende traag opstijgende transparante sluier, dit is ronduit magisch.

Parallel aan de beukenlaan loopt een smal voetpad zodat je de kleurrijke looggewelven ook van opzij kunt bewonderen. Enige jaren geleden trok een zeer zware storm in een smalle vernietigende baan over dit gebied. Bomen werden geveld of braken dwars doormidden. Ik ontdek een boom waarbij de schrik nog duidelijk in de stam gekerfd staat, met gesperde ogen en de mond nog wijd open.

Toch bracht de zomer weer nieuwe loten, hersteld de laan langzaam van haar wonden en bewijst zij dat schoonheid geen voltooiing kent, zij vernieuwt oneindig.

Ik nader de grafheuvel en kijk op naar de zerken die gericht staan naar de ochtendzon. In dit tegenlicht vervagen de teksten en de namen en transformeert de zerk in een menhir die aan de rand  van de oceaan wijst naar het universum. Ik voel de overeenkomsten, de symboliek in de kring van beschermende beuken rondom, de lege zwijgende kerk.

Ik zak iets door de knieën en zie de zon boven de zerk als schijnt zij door een natuurlijk gotisch venster.

De verbeelding van een natuurlijke kathedraal wordt voor mijn oog bevestigd. Ik maak een foto en merk dat ik tril van opwinding, de vorm wijkt amper af. Dit te zien is een geschenk. Mijn gedachten gaan als vanzelf naar de rituelen rond Allerzielen, Allerheiligen en Eeuwigheidszondag. Zielen van voorbij worden weer genoemd en voor even voelt het weer als zijn ze aanwezig binnen de sferen van de tijd.

Tranen van gemis en diep voelbare liefde zuiveren de innerlijke wonden en doen je iets voelen van de diepst verborgen wens weer samen te zijn. Misschien is die wens wel een wéten, maar vind je er geen woorden voor.

Ik sta hier tussen oude zerken op een heuvel omringd door Licht en voel de voorbije en hedendaagse emoties, zie de worstelingen van de mensheid in enkele seconden voorbijtrekken. De wereldgeschiedenis speelt zich af als in een door de mensheid zelf gecreëerde glazen stolp van angst en macht. Daarbuiten glijdt het zachte Licht over de glazen koepel en wenkt de mens telkens weer zichzelf in het glas weerspiegeld te zien en recht in de ogen te kijken: wie ben ik, waar sta ik nu en waartoe leidt mijn bestaan?

Misschien is sterven wel opnieuw geboren worden in een wereld die wij ons hier wensen. Eigen keuzes bepalen dan of dit een wereld van liefde en mededogen is of die van macht en geweld, van haat en liefdeloosheid.

Buiten de stolp wenkt het Licht. Hoe langer en vaker je in het glas het spiegelbeeld van je zelf bekijkt en je diepste geweten laat spreken, zal het glas allengs transparanter worden. Licht breekt door en in de ijle lucht ontwaar je de zielen van voorbij. Het is de Liefde die de sluier wegneemt en het voorhangsel van de tempel deed scheuren, de kerkmuren transparant maakt en zielen van heden en voorbij verbindt.

Nog half in gedachten loop ik terug naar de auto en groet een man die net een schuur inschiet achter de woning bij het toegangshek. Ik zit in de auto, start de motor en wil de weg vervolgen maar blijf staan. Mijn hoofd zit nog vol van de indrukken en ik kan er niet echt los van komen. Zou die man van dat huisje misschien een sleutel van de kerk hebben? Ik ga terug en hij loopt net op de weg toe.

Het blijkt de koster en hij reageert hartverwarmend enthousiast op mijn belangstelling. Even later lopen we al pratend door dezelfde laan met een helder zicht op de toegangsdeur van de kerk aan.

Dat ik op wolken loop weet hij dan nog niet maar gaandeweg werd dat wel duidelijk.

Bij binnenkomst was het opvallend warm alsof er een gezelschap werd verwacht. De kachels branden er inderdaad, niet voor gasten maar om de luchtvochtigheid op peil te houden voor het net gerestaureerde Van Oeckelen-orgel uit 1869.

Ik sta in een prachtige sfeervolle ruimte met dieprode banken en een diepgroen gekleurd houten tongewelf. In de wanden van het koor zitten grote en kleine spaarnissen. In de vloer vind je enkele grafzerken en een opmerkelijk sarcofaagdeksel van roze zandsteen. De preekstoel is van de 18^e eeuw en het fraaie doophek met balusters van de 19^e eeuw. Het doophek bevat een fraaie en unieke koperen doopboog als poort naar de liturgische ruimte. De eenvoudige herenbank is gemaakt in de tweede helft van de 18^e eeuw voor de familie Van Paasloo.

Ervaringen worden uitgewisseld en ik verneem dat de oud Sluziger predikant Wim Tijink verbonden is geweest aan deze kerk. Nadat hij was afgestudeerd was Kolderveen zijn eerste gemeente.

Koster Piet gunt mij alle tijd om de sfeer van de ruimte in beeld te brengen en de sfeer te laten versmelten met de ervaring eerder deze morgen. Hij opent de zonwering om het Licht haar werk te laten doen en ik denk meteen weer aan de weggenomen sluier. Na het beeld van het natuurlijke gotische venster is dit de tweede keer dat gedachten in een fysieke vorm en handeling een bevestiging vinden.

Ik klim de trap op naar de orgelgalerei en zie ook daar een ovale diepere nis in de westwand. Ik neem nog wat foto’s terwijl Piet in de nis aan het rommelen is. “Hou je van orgelmuziek?” en hij overhandigt mij een prachtig klein boekwerkje met alle informatie over de restauratie en een cd met orgelstukken van Ruth Pos gespeeld op dit orgel.

Terwijl ik dit schrijf klinkt het orgel uit de luidsprekers en stromen de woorden als vanzelf uit mijn vingers.

Herman Slurink