Op pad met boswachter Jeroen Bredenbeek door de Olde Maten

Tekst en foto's: Teunie Rijfkogel

Bemand met verrekijkers, vlinderkijkers en fototoestellen vertrekt een elftal geïnteresseerden zaterdagochtend het natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden in. De boswachter van het gebied, Jeroen Bredenbeek, leidt de excursie en neemt ons mee het natuurgebied in dat bekend staat om het kenmerkende slagenlandschap.

Het natuurgebied is 800 hectare groot en is in 2014 compleet heringericht. Het westelijke deel heet de Olde Maten en bestaat uit laagveen. Het oostelijke gebied is Veerslootlanden, dat bekend staat om de blauwgraslanden en het laatste stukje oorspronkelijke Staphorsterveld. Bredenbeek vertelt dat het gebied er dankzij het steenkooltransport zo bij ligt. “Rond 1800 werden er brede boksloten gegraven om goederen te kunnen vervoeren met de zogenaamde bokken. Deze bokken waren zo’n 5 tot 7 meter breed. Momenteel zijn deze petgaten echter dichtgegroeid. Er staan bijvoorbeeld veel elzen. De totale lengte aan boksloten bedraagt maar liefst 250 kilometer.”

Dat het landschap zulke lange smalle percelen heeft, komt volgens Bredenbeek doordat men vroeger de eigendommen binnen de familie verdeelde. “Dit landschap was aan de voorkant altijd veel droger dan aan de achterkant. Daarom zei men: ‘Als we het land nu doormidden delen, dan heeft iedereen land van gelijke waarde.’ Op deze manier zijn de lange smalle stroken land ontstaan, die soms maar enkele tientallen meters breed zijn, maar wel bijna een kilometer lang. Vroeger waren de machines nog niet zo groot, dus die smalle percelen waren geen enkel probleem.” Momenteel wordt middels het eco-aquaduct de waterhuishouding in het gebied geregeld. In de winter is het waterpeil het hoogst met -60 onder NAP en de stand in de blauwgraslanden ligt op -80 onder NAP. Toch is het regelen van de waterhuishouding niet zo makkelijk als gedacht. De waterstanden fluctueren erg. Wellicht dat er in de toekomst nog eens een gemaal komt, die het makkelijker maakt om water in het gebied te laten.

Struinend door het lange gras, komt men heel wat bijzondere planten, vogels en dieren tegen. Er groeit bijvoorbeeld veel krabbescheer, moeraszegge, biezenknoppen, witbol, kale jonker, veenmos, waterschering, zonnedauw en gagel. Dat deze laatste soort vroeger werd gebruikt om bier van te brouwen, is iets wat lang niet iedereen wist. Ook zijn er ontzettend veel vogelsoorten te vinden. Degene die zich het meeste laat zien is uiteraard de ooievaar, maar ook de wielewaal, sprinkhaanrietzanger, kleine karakiet, rietzanger, tjiftjaf, fitis, koekoek, ijsvogel, havik, buizerd, matkopmees, heggemus, winterkoninkje en last but not least, de grauwe klauwier, zijn in het gebied te spotten. Daarnaast zijn er zo’n 250 reeën in het gebied, waarvan er elk jaar zo’n 50 tot 60 geschoten worden voor populatiebeheer. Grappend vertelt Bredenbeek dat er nog altijd Staphorster boeren zijn die op zondag even komen “reeën kiek’n”.

Ook vossen zijn veel in het gebied aanwezig, wat het lastig maakt om aan weidevogelbeheer te doen. Verder is de otter er, zijn er veel libellensoorten en juffers en, helaas, ook de muskusrat is maar wat blij met de inrichting. Tot slot heeft Staatsbosbeheer ook de waterral weer mogen verwelkomen, dankzij het toegenomen aandeel water. Opvallend is dat er tijdens de herinrichting vlakbij de Conradsweg ook een brede watergang is gegraven, die als verbinding dient. Bredenbeek is goed op de hoogte van de ontwikkelingen in het gebied en van de diversiteit van soorten. Af en toe onderbreekt hij zijn verhaal even: “Horen jullie dat getik? Dat is de sprinkhaanzanger. Als je de tikken afzonderlijk kunt onderscheiden, dan is het een sprinkhaanzanger. Gaat het tikken zo snel dat je de afzonderlijke tikjes niet meer hoort, dan is het de snor, maar die komt niet in het gebied voor.” Vijf minuten later veert iedereen op. “Hé! Ik hoor de snor! Dat kon toch niet?” Nee, inderdaad, het kan ook niet. Het was een aanwezige die het geluid op zijn telefoon had opgezocht om het verschil te kunnen laten horen…

Over het bijzondere gebied met de grote diversiteit is uiteraard nog veel meer te vertellen, maar dat is niet in dit artikel uit te drukken. Wie geïnteresseerd is in de natuur in dit gebied en er graag meer over hoort, doet er goed aan om ook eens mee te gaan met een excursie van Bredenbeek. Hij vertelt je alles over de oorsprong, ontwikkeling, aanwezige vogel-, dier- en plantensoorten, graslandbeheer, waterhuishouding en de invloed van rietsnijders en landbouwers.