Veranderend klimaat heeft ook gevolgen voor De Wieden

De Wieden verandert door klimaatverandering. Voormalig adviseur natuurbeheer Harm Piek ziet daarvan duidelijke signalen in de natte natuur. Soorten dieren en planten verdwijnen of vestigen zich juist in het gebied, het laagveen heeft het moeilijk door verdroging en koude minnende soorten worden zeldzamer, om maar eens wat voorbeelden te noemen.

Geboren en getogen Dwarsgrachter Piek werkte veertig jaar voor Natuurmonumenten en is nog steeds bij De Wieden betrokken. Hij ziet de flora en fauna in zijn geboortestreek langzaam maar zeker veranderen. “Vroeger zwom hier bijvoorbeeld veel kwabaal en spiering. Die zijn nagenoeg verdwenen omdat het water steeds warmer wordt. Exotische ‘plaagsoorten’ als Amerikaanse rivierkreeft komen er voor terug”, geeft Piek een voorbeeld.

Hij maakt zich onder meer zorgen over de kraggen. Ondanks de toegenomen neerslag per jaar hebben de voor De Wieden zo karakteristieke veenvegetaties juist last van verdroging in de zomer. “Ondanks de felle buien in de zomer is er dan ook meer verdamping, waardoor de kraggen langdurig droog zijn”, legt Piek uit. Veel zeldzame planten verdwijnen daardoor. Soorten die Natuurmonumenten juist wil behouden. “En aan de andere kant gedijen bijvoorbeeld haarmos, braam en berk bij die verdroging. Daar zitten ook rietbeheerders niet op te wachten, omdat ze knap lastig zijn bij de verwerking van riet.”

Een ander gevolg van de opwarming van de aarde is dat de groeiperiode van de vegetatie eerder begint en langer wordt. Dat betekent dat sommige hooilanden eerder en vaker gemaaid moeten worden en er meer biomassa uit De Wieden moet worden afgevoerd. Ook komen jonge weidevogels en rietvogels zoals bijvoorbeeld baardmannetjes niet op tijd aan voedsel zoals insecten, waardoor honger dreigt. Vlinders krijgen het moeilijk als er niet op het juiste tijdstip voldoende nectarplanten zijn.

In de nabije toekomst zijn meer maatregelen nodig. “De gevolgen van verdamping kun je tegengaan door het graven van greppels in de kraggen, zodat er ´s zomers voldoende schoon water in de trilvenen en veenmosrietlanden komt. Mogelijk moet het peilbeheer in de kraggen anders. Bij periodes van droogte laat het waterschap via gemaal Stroink nu IJsselmeerwater het gebied instromen. Misschien moet dat eerder en meer geleidelijk gebeuren, zodat de kraggen niet droog komen te staan.”

Uiteindelijk worden de belangrijkste maatregelen niet in De Wieden genomen, weet Piek. “Het allerbelangrijkste is dat we zorgen dat de aarde niet meer opwarmt dan 1,5 graad. Uitvoering van het Akkoord van Parijs is noodzakelijk. Sommige mensen zeggen dat het klimaat op aarde altijd is veranderd. Dat klopt, maar nog nooit zo snel als nu.”