Plan voor brug bij Genemuiden sneuvelde in de oorlogsjaren (2)

(door Erik Driessen/De Tekstkenner) Of Genemuiden er met een brug over het Zwarte Water anders had uitgezien, waagt burgemeester te betwijfelen. Dat zegt hij in een reactie op het historische artikel van zaterdag op Zwartsluis Actueel. Daaruit blijkt dat in de Tweede Wereldoorlog een plan voor een brug bij Genemuiden is afgeschoten, vooral vanwege bezwaren vanuit Meppel, Zwartsluis en de binnenvaartsector die wezen op het belang van de kustvaart.

“Een moment in de geschiedenis kan bepalend zijn voor de toekomst. Mogelijk was de ontwikkeling van Genemuiden heel anders gelopen als deze plannen, met bijbehorende infrastructuur zouden zijn gerealiseerd. Maar zou Genemuiden er dan beter voor hebben gestaan? Ik waag het te betwijfelen”, aldus Bilder.

Genemuidenaren innovatief

De burgemeester wijst erop dat de ontsluiting en bereikbaarheid van Genemuiden de afgelopen decennia zelfs nog slechter is geworden door de ontwikkeling van Zwolle en Stadshagen. “De reistijd naar de A28 is bijna verdubbeld. Genemuidenaren zijn innovatief en laten zich door tegenslagen niet uit het veld slaan. Meestal komen ze er sterker uit.”

De ontwikkeling van de Noordoostpolder is anders uitgepakt dan indertijd verwacht, zegt Bilder ook. “Maar inmiddels maakt Flevoland, met de gemeenten Noordoostpolder, Dronten en Urk wel deel uit van de Regio Zwolle en werken er in onze gemeente veel mensen die daar wonen. Een aantal daarvan komt nog steeds met de pont naar Genemuiden.”

Zonder Zuiderzee geen tapijtindustrie

Na publicatie van het artikel over de brug stuurde Tiem van Dalfsen nog een schat aan informatie. Daarin wijst hij nog een keer op het belang van de Zuiderzee voor Genemuiden. Een zee overigens die er niet altijd is geweest. Pas in de 12e eeuw zorgen onder meer enorme stortvloeden voor de grote binnenzee, die zo belangrijk is geweest voor steden als Amsterdam, Deventer, Kampen, Zwolle en dus ook Genemuiden.

In het brakke water van de Zuiderzee groeide de bies. Van Dalfsen: “Voor biezenmatten heb je een sterke kleine bies nodig met kleine luchtkamers. Die kun je alleen oogsten in brak water. Tot in de 16e eeuw bestond het zuidelijk deel van de Zuiderzee uit zoet water. Pas toen begon het Zuiderzeewater brak te worden en ontstonden er geweldige omstandigheden voor een uitstekende mattenbies. Al voor 1600 oogsten de bewoners van Genemuiden biezen, maar ook russen, een soort bies die op het land groeit, als grondstof voor het maken van matten. Al voor 1700 werden biezen- en russenmatten geëxporteerd.”

Door inpoldering tussen 1830 en 1850 gingen er nogal wat biesvelden verloren. Dat leidde ertoe dat in 1840 de stad Genemuiden biesvelden aanplantte op haar kustgronden. Wanneer de wind het water van de kust wegstuwde, ging de stadsomroeper door Genemuiden om de bevolking op te roepen biezen te planten op de drooggevallen zeebodem.

Relatie Zwolle en Genemuiden

In die periode was de relatie tussen Genemuiden en Zwolle al innig, zegt Van Dalfsen. “Zwolle heeft zich vanuit de middeleeuwen het Zwarte Water toegeëigend en was daar heel streng in. Zowel Zwartsluis als Hasselt hebben er nooit iets over te vertellen gehad, maar Genemuiden ging er heel slim mee om. Zo behield Zwolle zich het recht voor om als enige een koppel zwanen op de rivier te houden; het visrecht daarentegen werd aan Genemuiden gegund. Al voor 1437 plaatste Zwolle bakens voor de kust van Genemuiden om de schepen veilig de rivier op te laten varen.”

Van Dalfsen heeft veel voorbeelden van de prima relatie tussen beide steden. “In Genemuiden stonden pakhuizen voor goederen van Zwolle. Genemuiden bood nieuwe Zwolse bestuurders volgens traditie vers gevangen zalm aan. Aan de andere kant betaalde Zwolle in 1484 het nieuwe orgel van de kerk in Genemuiden.”

Een sterk staaltje van samenwerking tussen Zwolle en Genemuiden was de aanleg omstreeks 1845 van een kunstmatig kanaal in de Zuiderzee van ongeveer 6 kilometer lengte in de vorm van twee lange strekdammen. “Dit moest de verzanding van de monding van het Zwarte Water voor eens en altijd tegengaan. Zwolle en Genemuiden richtten daarvoor een gezamenlijke NV op met beide steden als gelijkwaardige aandeelhouders. Voor de exploitatie van het geheel ging de NV tol heffen. Uiteraard ondervond dit veel weerstand bij de schippers. Uit dat verzet is binnenvaartvereniging Schuttevaer ontstaan.”