Borrelproat: de avonturen van Sint Sjoerd (afl. 1)

‘Borrelproat’ is de nieuwe rubriek van Zwartsluis Actueel die de krant in samenwerking met de Historische Vereniging Zwartsluis met enige regelmaat gaat publiceren.

De leden van de HVZ ontvangen drie maal per jaar “De Sluziger Kroniek” met daarin interessante verhalen over de geschiedenis van Zwartsluis. Daarnaast zijn er tal van verhalen die de moeite waard zijn om nog eens verteld te worden. Ze worden uitentreuren rondgebazuind op verjaardagen, met vrienden onder elkaar aan de borreltafel of aan de tap in de stamkroeg. Eigenlijk is het zonde om er geen gemeengoed van te maken. Wat is er mooier dan te reflecteren op het verleden, de streken en de stommiteiten, de verliefdheden. Hoe mooi kan het zijn, of niet, om de collegiale streken op je werk of bij de vereniging nog eens op te diepen. En laten we vooral de vertrouwde bijnamen niet vergeten die vaak generaties lang meegaan. Verhalen van weleer zorgen voor verbinding en raken de ziel van de samenleving. Bijnamen als bijvoorbeeld De Bone, De Kulle, De Fiete, De Kurke, De Kote, De Knolle, de Keie of De Dule worden Geuzennamen en vertolken de geest van de dorpscultuur. In de periode dat ik bij Desz voetbalde werd ik steevast Dibbes genoemd. Zonde om die dorpscultuur niét in herinnering te roepen en dat in alle relativering en met respect voor de situatie van toen. Humor en ernst gaan samen en brengen balans in het leven. Verhalen met een lach en een traan, zoete herinneringen.

Dat hier behoefte aan is blijkt uit de vele reacties die het bestuur mocht ontvangen n.a.v. de ledenwerfactie die nog voortduurt tot 31 december 2023. Er hebben zich inmiddels al bijna 50 nieuwe leden aangemeld. Een ieder die zich als nieuw lid aanmeldt krijgt het boek “De Laatste Eer” gratis thuis bezorgd. Dit kan via www.historiezwartsluis.nl en de factuur wordt begin 2024 verzonden. Mochten er lezers van deze ‘Borrelproat’ zijn die ook graag hun verhaal willen vertellen, dan kan deze gestuurd worden naar info@historiezwartsluis.nl .

We spelen zoveel mogelijk in op de tijd van het jaar en horen reeds het hoefgetrappel vanuit de verte naderen.

De avonturen van Sint Sjoerd (1)

Alvorens met het eerste verhaal of gedicht te komen ontmoet ik Nathalie Beens-Hoen, de dochter van Sjoerd Hoen (1936-2022). Zij praat mij bij over de geschiedenis van de Sluziger Sint Sjoerd en eigenlijk durf ik wel te zeggen, wie kende hem niet. Voor menig generatiegenoot was hij de voetbaltrainer, de ouderen herinneren hem als tekstschrijver en regisseur van o.a. de Sluziger Revue. Dit deed hij ook jarenlang bij Toneelgroep Genemuiden, en dat met verve. Hij improviseerde en dichtte voor de vuist weg.

Het bewijs van zijn taalkundigheid en wonderlijke gedachtenkronkels ligt hier voor mij op tafel. Een dikke bundel handgeschreven en getypte scripts, gedichten en gedachten als losse flodders verzameld in enkele mappen. Ik ben dolgelukkig en heb voor jaren munitie voor de aanloop naar pakjesavond. Maar er is meer. Hij heeft ook veel gedaan voor de Schans. Er zullen wellicht nog ouderen zijn die zijn ‘One Man Shows herinneren of het ‘Zusterlied’ en de ‘Ode aan de Korte Broek’. We stuiten op een lied voor de chauffeurs van de NWH in Zwartsluis waar hij als scholierenbegeleider werkte. Ik hoop het allemaal nog eens te kunnen publiceren.

Maar nu eerst terug naar de Sjoerd zoals wij hem allemaal herinneren: als onze Sint.

Nathalie vertelt: “Mijn vader ging als jongeman eerst op pad als Zwarte Piet. In de beginjaren 70 van de vorige eeuw begon hij als Sint. Dit was puur voor de lol en hij kwam bij de mensen thuis. Dit was o.a. bij kapper Jalink en de fam. Nekeman. Daar kwam hij ieder jaar. Later pas, nadat hij trouwde met mijn moeder Gé, die ook via de achterdeur kwam binnen gelopen, is hij intochten gaan doen. Halverwege de jaren zeventig deed hij intochten in Vollenhove, Hasselt en Zwartsluis. Ook heeft hij dit jarenlang gedaan bij de Mackayschool in Meppel, dit is een openbare school voor Speciaal Onderwijs (SO) en Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) voor zeer moeilijk lerende kinderen. Hij zag elk kind zoals het was, in zijn of haar waarde.

In Zwartsluis was hij gedurende een tiental jaren Sint bij de Koningin Wilhelminaschool in Zwartsluis en later ook bij de OBS Aremberg. Vervolgens waren er ook nog een aantal bedrijven die deze Sint graag zagen komen zoals bij de Noord Westhoek, Heembeton en Besto.

Tot zijn 80^ste deed hij de “Heerlijke Avondjes”. Het laatst met mij als Piet, tot het niet meer ging. Dit vond hij met mooiste wat er was, bij de mensen thuis. En dan dichten voor de vuist weg, niemand hield het droog. Hij heeft dit werk al met al ruim 60 jaar gedaan. Eerst als Piet en vanaf zijn 40ste als Sint… en dit tot aan zijn 80^ste levensjaar.”

Het echtpaar Sjoerd en Gé maakten in het begin de kleding zelf, tot de mijter aan toe. Het officiële Sinterklaaspak voor de intochten werd gekocht in Zwolle, dat kostte destijds omstreeks 1000 gulden. Later kochtten ze ook “echte” pietpakken. ’Het laat zich raden dat het echtpaar de mooiste avonturen heeft beleefd. Eén van die avonturen hopen we in het weekend voor pakjesavond te publiceren.

Volgende week vindt de intocht van Sint Nicolaas plaats in Zwartsluis. Een mooi en ontroerend detail is dat Sophie, de dochter van Nathalie en dus de kleindochter van Sjoerd, één van de Pieten is. Een mooie gelegenheid om ons hier al vast op voor te bereiden met een gedicht van Sint Sjoerd:

De Intocht

Een mooie, grote witte boot

komt statig aangevaren

en brengt ons Sint met zijn gevolg

van ver over de baren

De plaatselijke harmonie

staat keurig aangetreden

en speelt dezelfde wijsjes weer

als ruim een jaar geleden

Drie knapen van een jaar of tien

met wangen fel oranje

die schreeuwen: “kijk daar heb je hem ook weer,

die ouwe bok uit Spanje!

Wat moet die kerel ieder jaar

hier met die zwarte wijven

laat hij maar met zijn lange sik

in ’t warme Spanje blijven!

Het is die vent uit de andere straat

verscheurde onze netten

Dat zullen wij Sint Speculaas

vandaag betaald gaan zetten!”

Niet lang nadat de heiligman

zijn schimmel had bestegen

ontstond er voor men er erg in had

een ware  eier-regen

Sints mijter kreeg de volle laag

het geel droop langs de haren

zijn paard kwam na wat steigerwerk

al snel weer tot bedaren

De tubaspeler van ’t orkest

werd rood bij tussenpozen

omdat een ei met grote boog

zijn toeter had gekozen

Het eiwit zocht de kortste weg

Naar ’t mondstuk moet u weten

de goede man heeft daags erna

steeds op ’t toilet gezeten

Drie knapen van een jaar of tien

ze hadden wraak genomen

maar van kadootjes kunnen zij

dit jaar alleen maar dromen. (S.H.)

                  ————

Herman Slurink, redactie ‘Sluziger Kroniek’