Borrelproat: De Kolksluuszangers

‘Borrelproat’ is de nieuwe rubriek van Zwartsluis Actueel die de krant in samenwerking met de Historische Vereniging Zwartsluis met enige regelmaat gaat publiceren.

Geen noot te hoog, geen podium te laag en geen glas te diep (geschikt om voor te lezen)

Zingen in een koor is in Nederland een razend populaire activiteit. Maar liefst 1,7 miljoen Nederlanders doen dit in georganiseerd verband. Ook in Zwartsluis waren en zijn diverse koren actief. Van ‘Sursum Corda’ in de vorige eeuw tot aan ‘De Kolksluuszangers’ in het heden, zingen in een koor draagt bij aan de dorpscultuur. Tot het eind van de twintigste eeuw waren voornamelijk kerkkoren actief in Zwartsluis. Toen in 1994 de eerste Nationale Sleepbootdagen werden georganiseerd bleek dit zo’n succes dat werd ingezet op een tweejaarlijkse voortzetting. Bij een dergelijk evenement hoort een shantykoor. In die periode schoten deze als paddestoelen uit de grond, echter niet in Zwartsluis. Daar het geen goed idee was om tussen de terrassen vol schippers en buitenlui een kerkkoor te plaatsen met een repertoire uit Johannes de Heer, groeide de behoefte aan een shantykoor. Een shanty is een zeemanslied en vrijwel ieder dorp of stad met een café aan de haven herbergt wel een dergelijk koor.

Al neuzend op de website voor wat basisinformatie schoot ik meteen in de lach. De groepsfoto van de ‘Kolksluuszangers’ fwaarmee de website opent is, zoals ieder zal verwachten, gemaakt op de…… Staphorstersluis. Dat belooft wat. Zo zal het met de concerten ook wel gaan denk je dan, iets als beginnen met de toegift of een aria uit de Mattheus Passion door Freek Kuipers.

Toen tijdens de jaarwisseling van 1999/2000 de hele wereld een veilig heenkomen zocht in bange afwachting van de computerbug, knalden bij Marinus Schoonewelle in Zwartsluis de kurken van de champagnefles. De geboorte van het Shantykoor ‘De Kolksluuszangers’ kon voor dit jaar worden aangekondigd.

De oproep om lid te worden verscheen in diverse plaatselijke media. Men kon zich melden voor een eerste repetitie in gebouw ‘Vrede’ dat destijds werd beheerd door het echtpaar Arie en Wil Vonk. De opkomst was ver boven verwachting. Wat was er in die tijd toch loos in huiselijke kring, bijna alle mannen van het dorp….nee, gekkigheid, ruim 80 mannen ontvluchtten huis en haard en meldden zich op die onvergetelijke eerste repetitieavond. Om de stemmen te testen werd als eerste lied “Daar in dat kleine café aan de haven” van Vader Abraham ingezet onder begeleiding van accordeons en slagwerk. Het gros van de leden had Abraham ook al gezien en kende dit lied haast achterstevoren. Bij de eerste noten proestten Arie en Wil het uit van het lachen. Dat dirigent Ronnie Weijs hier met de tijd enige structuur in heeft weten te krijgen mag een topprestatie heten.

De repetities waren een feest en zowel de koorleden als Arie en Wil keken uit naar de dinsdagavond. De oervolkse gezelligheid tijdens de eindeloze afzakkers na de repetitie zijn onvergetelijk. Arie zorgde voor voldoende gehaktballen en ja, menig kerel kreeg daar lucht van en zo moest al vrij snel een ledenstop worden afgekondigd. Een poging van een aantal jaloerse echtgenotes om een alternatief onder de naam van ‘Kolksluuszangeresjes’ op te richten strandde nog voor een eerste advertentie kon worden geplaatst. Thuis restte nog de stilte en het breiwerkje.

Een dirigent houdt dit niet een leven lang vol. Zo was er ook een periode onder het regime van de Bulgaarse dirigente Svetla Kleijn-Anastasova. Wanneer deze in een wat te strakke spijkerbroek stond te zwaaien met haar stokje zong menig zanger spontaan een octaaf hoger. “Wie een vrouw slechts aanziet om haar te begeren, pleegt reeds overspel in zijn hart” staat er in de oude geschriften. “Het ware beter een oog uit te rukken dan zich hiertoe te laten verleiden” gaat het verder. Zou dit letterlijk genomen worden dan hadden we nu te maken gehad met een piratenkoor. Hoe het ook zij….ook bij deze mannen en enkele dame achter de accordeon liggen genoeg verhalen opgeslagen om te vertellen. Voor deze Borrelproat gaan we naar een voorval uit de recente geschiedenis:

Schipbreuk op de Arembergergracht

Het was vrijdagavond 12 augustus, 2022. In Belt Schutsloot stonden de oevers door het dorp stampend vol in afwachting van de jaarlijkse gondelvaart. Nadat de eerste gondels voorbijtrokken passeerde zoals gebruikelijk de gondel met de plaatselijke muziekvereniging ‘Excelsior’. Doorgaans volgt na weer een reeks gondels een volgende muziekvereniging uit één van de buurgemeentes. Nu echter klonk gezang vanuit de verte en luid gejoel alom. De hele meute op de wal kwam in een soort wave terecht zoals je ook wel ziet in stadions, maar dan heen en weer. Ieder wiegde mee op de zwierende zang van ‘Het Vissersmeisje’ dat over de baren schalde terwijl de mannen van de Kolksluuszangers op een elektrisch voortgedreven ponton voorbij trokken. Deze werd beschikbaar gesteld door de organisatie en was vrolijk opgetuigd als een loveboat die zo tijdens de gayparade in Amsterdam mee had kunnen varen.

Terwijl ze de longen uit het lijf zongen gingen hun schalkse blikken naar de dames in het publiek. “Stap in, niet langer dralen, want we steken van wal”, klonk het hartstochtelijk. “O, hoor de golfjes kabb’len”, ach, het kon niet stuk. Ze werden onthaald als het Nederlands Elftal na het EK in 1988. Aangespoord door het enthousiasme van de duizenden landrotten steeg de adrenaline tot ongekende hoogte. Zelfs schipper Henk ten Klooster voegde nog een tenor toe aan het geheel en verloor de aandacht op het instrumentenpaneel. “Als de oceaan van bier was en het regent witte wijn, dan zou het bij storm en regen best op zee te harden zijn”, zong hij uit volle borst. Nog diezelfde avond bleken deze woorden van profetische waarde te zijn. Alleen betrof het niet de oceaan maar de Arembergergracht.

Na het afsluitende vuurwerk op de Kleine Belterwiede voer men moegezongen en stilletje nagenietend huiswaarts. De schipper vatte de gashendel stevig beet: nog een half uurtje en dan thuis.

“Hejj skipper”, klonk het, “gien kracht meer in de vingers?, wijj stoan zowat stille man, die sloapende kote haalt ons nog in.” Verschrikt staarde hij naar de accuconditiemeter en kleurde rood van oor tot oor. En niet vanwege de dames op de wal, want die bleven dralen. “De accu is skone leeg!”, riep hij met groot opgezette ogen. De ponton viel stil onder een volle maan en er was geen scheepshoorn aan boord. Betrof het hier een blaaskapel dan was het een kwestie van het commando: “Alle trompetten aan de mond!”, en de hulptroepen zouden meteen uitrukken. Maar we hebben te doen met een uitgeblust mannenkoor waarvan er één bedacht om gezamenlijk met getuite lippen in een bierflesje te blazen. Al die fluitjes samen zouden een noodsignaal kunnen afgeven, maar het enige resultaat was dat de passerende kote op de vlucht sloeg.

Daar lagen ze dan, midden op de Arembergergracht met de thuishaven in zicht. Eén lolbroek schraapte zijn keel: “Als de Arembergergracht van bier was…..”, verder kwam hij niet, iedereen lag in een deuk. Onder de leden bevonden zich vanzelfsprekend een paar oud-schippers die met vaarbomen wisten om te gaan. Aangemoedigd door de rest met “Wij goan nog niet noar huus” kwam iedereen uiteindelijk toch veilig in de ‘Sluus’ en kwam er een eind aan dit nachtelijk avontuur. Met een zachte glimlach keek de maan toe hoe het gezelschap uiteen ging en al neuriënd een bed zocht in Zwartsluis.

Herman Slurink, Redactie Sluziger Kroniek

NB Het is belangrijk voor een dorpsgemeenschap dat de verhalen van voorbij blijven leven en herinneringen gedeeld worden. Je hebt niet half in de gaten hoe belangrijk dit is voor de sociale gemeenschap. Steun daarom de Historische Vereniging Zwartsluis met een lidmaatschap. Voor de Sluziger kost dit slechts € 17,50 per jaar en daarvoor ontvang je drie keer per jaar het boekje ‘Sluziger Kroniek’ met waardevolle historische verhalen en wetenswaardigheden. Voor niet Sluzigers bedraagt de prijs € 5,00 meer i.v.m. portokosten. Ook wordt er 2 x per jaar een ledenavond georganiseerd met interessante onderwerpen. Meld je aan op www.historiezwartsluis.nl en klik op het balkje ‘Word lid’ en de rest volgt vanzelf.